Địa liền
Còn gọi là sơn nại, tam nại, thiền liền, sa khương, faux galanga,
Tên khoa học Kaempferia galanga L.,( Kaempferia rotunda Rild.).
Thuộc họ gừng Zingiberaceae.
Sơn nại (Rhizoma Kaempferiae) là thân rễ thái mỏng phơi khô của cây địa liền.
Tên địa liền vì là mọc sát mặt đất.
A. Mô tả cây
Địa liền là một loại cỏ nhỏ, sống lâu năm, có thân rễ hình
củ nhỏ, bám vào nhau, hình trứng. Lá 2 hoặc 3 mọc sát mặt đất,
hình trứng, cuối lá hẹp lại thành một cuống dài độ 1-2cm, mặt
trên xanh lục và nhẵn, mặt dưới có lông mịn, có hai mặt đều có
những điểm nhỏ, dài rộng gần bằng nhau, chừng 8 đến 15cm. Cụm hoa
mọc ở giữa, không cuống, gồm 8 đến 10 hoa màu trắng với những điểm
tím ở giữa. Cây quanh năm xanh tốt. Mùa hoa tháng 8 tháng 9
B. Phân bố, thu hái và chế biến
Cây mọc hoang và được trồng khắp nơi trong cả nước. Cây còn
mọc ở Cămpuchia, Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam, Đài
loan), Malaixia, Ấn Độ.
Từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau, người ta đào củ về, cần chọn
những cây đã trên hai năm, rửa sạch đất cát, thái thành miếng
mỏng, xông diêm sinh một ngày rồi đem phơi khô. Tuyệt đối không
sấy than củ sẽ đen, mùi kém thơm. Có nơi chỉ đào củ về, rửa
sạch phơi khô. Địa liền rất dễ bảo quản, hầu như không bị mốc mọt
mặc dầu điều kiện bảo quản không hơn so với các vị thuốc khác.
C. Thành phần hoá học
Trong địa liền có tinh dầu, trong tinh dầu thành phần chủ
yếu là bocneola metyl, metyl p.cumaric axitetyl este, xinamic axit
etyl este, pentadecan C15H32 xinamic andehyt và xineola.
D. Công dụng và liều dùng
Địa liền còn dùng trong phạm vi nhân dân. Theo tài liệu cổ
địa liền vị cay, tính ôn, vào hai kinh tỳ và vị. Có tác dụng ôn
trung tán hàn, trừ thấp, tịch (tránh) uế. Chữa ngực bụng lạnh đau,
đau răng. Thường được dùng làm thuốc giúp sự tiêu hoá, làm
cho ăn ngon, chóng tiêu, và còn làm thuốc xông. Ngâm rượu làm
thuốc bóp chữa tê phù, tê thấp nhức đâu, đau nhưc.
Ngày dùng 2 đến 4g dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột, thuốc viên
hay pha như pha chè mà uống. Còn dùng tròn kỹ nghệ cất tinh dầu
chế nước hoa và bảo vệ quần áo chống nhậy.
Đơn thuốc có địa liền
Địa liền 2g, quế chi 1g. Hai vị tán nhỏ chia làm 3 lần uống
trong một ngày, mỗi lần 0,5 hay 1g bột. Dùng chữa ăn uống không
tiêu, đau dạ dầy, đau thần kinh.
Theo y dược tinh hoa
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét