Nhiều người cho rằng mật ong là một trong nhiều chất dinh dưỡng quý giá nhất mà thiên nhiên đã nhờ những con ong cần cù sản xuất, ban tặng cho con người. Để tỏ lòng trân trọng, họ còn gọi mật ong bằng những cái tên văn vẻ như “bách hoa tinh”, “bách hoa cao”, “phong đường”, “phong mật”... | ||||||||
Nhiều người cho rằng mật ong là một trong nhiều
chất dinh dưỡng quý giá nhất mà thiên nhiên đã
nhờ những con ong cần cù sản xuất, ban tặng cho
con người. Để tỏ lòng trân trọng, họ còn gọi mật
ong bằng những cái tên văn vẻ như “bách hoa
tinh”, “bách hoa cao”, “phong đường”, “phong
mật”...
Mật
ong đã là món ăn ưa thích của con người từ thuở
xa xưa. Hơn bốn ngàn năm về trước, dân Ai Cập
và Ấn Độ đã nuôi ong để lấy mật, nhưng phải đợi
tới cả ngàn năm sau, người nuôi ong mới biết
được là để có mật, ong phải hút chất ngọt từ
nhụy hoa.
Mật ong là thực phẩm ngọt chính của con người
cho tới thế kỷ thứ 15, khi đường trắng được tinh
chế.Tuy vậy, ngày nay mật vẫn còn rất phổ thông
vì nó làm tăng hương vị thực phẩm, làm dịu ngọt
món ăn, nước uống và cũng để trị bệnh nữa.
Ong
làm mật.
Mật
ong được làm từ nước ngọt nhụy hoa với 20% nước
và 80% đường glucose, fructose.
Ở
Bắc Mỹ, đa số mật hoa là từ cỏ ba lá (clover),
berry bushes, cây dại hoa vàng (dandelion).
Ong
dùng lưỡi dài như một cái ống để hút mật hoa vào
bao tử riêng biệt. Ong có hai bao tử: một để
chứa và tiêu hóa thực phẩm và một bao tử chỉ để
chứa mật hoa. Trong bao tử này, mật hoa được các
diêu tố chế biến thành mật ong.
Vào
mỗi sáng sớm, một vài chú ong “trinh sát” bay
lượn trong phạm vi vài cây số để kiếm hoa. Chúng
sẽ hút thử một số mật nhụy mang về cho các ong
khác giám định phẩm chất. Khi đã quyết định mật
hoa nào tốt thì cả bầy ong sẽ kéo nhau tới hút
mật hoa. Việc hút nhụy không làm hại tới hoa, mà
trong khi hút lấy nhụy thì ong cũng giúp hoa
thụ phấn.
Để
có được một bao tử đầy mật (khoảng 70mg), ong
phải hút nhụy từ vài trăm đến cả vài ngàn bông
hoa. Cho nên, muốn có nửa lít mật cần tới nước
ngọt của cả triệu bông hoa.
Khi
về đến tổ, một nhóm ong thợ khác hút lại mật hoa
này, biến chế, rồi rải rộng trong những ngăn của
tổ, dùng cánh để quạt cho bay hơi nước. Sau đó
mật ong được tồn trữ trong khuôn gắn kín bằng
sáp, để làm lương thực suốt năm. Một năm bầy ong
ăn hết từ 50 tới 100 kg mật.
Các loại mật ong.
Mật
ong là một chất lỏng, hơi sền sệt, từ không mầu
tới mầu hổ phách vàng nâu hoặc nâu sậm như mật
mía, tùy theo loại mật hoa. Phẩm chất của mật
cũng thay đổi tùy theo địa phương, loại hoa mà
ong hút phấn và nhụy.
Mật
ong thường được thu hoạch vào mùa Xuân và mùa
Hạ, buổi sáng hoặc trưa khi ong bay đi ăn xa.
Từ
tổ ong, mật được lấy ra bằng máy ly tâm, diệt
trùng bằng hơi nóng và hơi lạnh, lọc vẩn cặn rồi
vô chai. Để tăng thêm số lượng, người làm mật có
thể pha thêm đường trắng hoặc nước ngọt của bắp
vào mật trước khi tung ra thị trường.
Mật ong có thể được cất giữ ở nơi khô ráo trong
nhà mà không cần để trong tủ lạnh. Để lâu, mật
có thể đổi sang mầu đậm nhưng vẫn không hư vì
trong mật có một loại kháng sinh thiên nhiên có
thể tiêu diệt các ký sinh làm hư mật. Nhưng sau
khi pha loãng với nước thì mật sẽ mau lên men và
mau hư như trái cây hoặc rau đậu.
Khi giữ nơi nhiệt độ lạnh, mật có thể kết tinh.
Chỉ cần để trong lò vi ba hay trong nồi nước ấm
độ vài phút là mật ong lỏng trở lại.
Sữa
Ong Chúa ( Royal Jelly ).
Đây
là một chất lỏng đặc sánh, mầu trắng như sữa, do
những hạch đặc biệt ở cuống họng ong thợ tiết
ra.
Vì
thấy rằng ong Chúa nuôi bằng mật này sống lâu
hơn và cơ thể to hơn cho nê Royal Jelly đã được
nhiều người ưa chuộng và giá tiền rất đắt.
Nhiều người tin rằng sữa ong chúa có thể “cải
lão hoàn đồng”, làm hết các vết da nhăn trên
mặt, nuôi dưỡng da, thuốc bổ tăng cường sức
khỏe, giúp đời sống tình dục tốt. Các nhà sản
xuất còn quảng cáo là sữa ong chúa chữa được các
bệnh đau gan, phong thấp khớp, thiếu máu, loét
bao tử...
Phân tích cho thấy sữa ong chúa cũng chỉ có
thành phần hóa chất như mật ong thường mà thôi.
Giá
trị dinh dưỡng
Ngoại trừ trái cây và rau đậu, mật ong là nguồn
thiên nhiên quan trọng cung cấp cho con người
những chất ngọt dễ tiêu.
Trong mật ong, đường chiếm tỷ lệ 80%; còn lại
20% là nước và các chất khác. Hai thứ đường
chính là glucose và fructose Ngoài đường ngọt,
mật ong còn chứa khoáng chất, sinh tố B, C, các
chất amino acid, một ít chất đạm, vài loại men
và mấy hợp chất thơm.
Mật
ong thường được ăn nguyên chất với bánh mì.
Cũng có thể pha mật ong với bơ hay margarin rồi
phết lên bánh mì. Mật ong có thể ăn với trái
cây, khoai...
Khi nấu, một vài chất dinh dưỡng trong mật bị
nhiệt tiêu hủy, nên cần giữ nhiệt độ vừa phải và
chỉ cho mật ong vào nồi khi món ăn đã gần chín.
Bỏ
lò, mật ong thấm với các gia vị khác vào thực
phẩm nên ít bị thay đổi.
Mật
ong có nhiều mùi vị khác nhau, vì đôi khi ong
bay xa cả trăm cây số để hút nhụy hoa của nhiều
thảo mộc khắp nơi trên trái đất. Dù mùi vị có
khác nhau, mật ong không mau hư, có thể cất giữ
ở ngoài tủ lạnh.
Công dụng trị bệnh
Sách tham khảo The Edinburgh New Dispensatory
xuất bản năm 1811 có ghi: “ Từ xưa, mật ong đã
được dùng như một loại thuốc rất tốt để làm long
đờm, làm mềm dịu các mụn nhọt, để rửa các vết lở
loét trên da”.
Tại Úc châu và Tân Tây Lan, mật ong được phép
bán như một dược phẩm để trị bệnh.
Mật
ong đã và đang được dùng để chữa bệnh theo kinh
nghiệm dân gian hoặc các nhà nghiên cứu trong
những trường hợp sau:
-Mật ong bồi bổ , tăng cường sinh lực, rất tốt
cho người bị bệnh đang hồi phục.
-Mật ong làm bớt căng thẳng, làm thư giãn thể
xác và tâm hồn.
-Trước khi đi ngủ, uống mật ong khiến giấc ngủ
ngon hơn. Theo một nghiên cứu của Viện Công Nghệ
Massachusetts (Massachusett Institute of
Technology-MIT), chất ngọt của mật làm não tiết
ra nhiều serotonin mà serotonin lại làm dịu hoạt
động của não, khiến ta ngủ dễ dàng.
-Mật làm sự tiêu hóa được dễ dàng nhờ chất đường
dễ tiêu glucose và fructose
-Mật ong làm giảm ho vì thông đàm, rất tốt cho
người bị suyễn, viêm cuống phổi, ho gà.
-Mật có phấn hoa nên đã được dùng để làm cơ thể
quen dần với phấn hoa, tránh dị ứng theo mùa,
nhất là vào mùa xuân. Đấy cũng là nguyên tắc
được áp dụng để làm người dị ứng với phấn hoa
trở nên quen đi bằng cách tiêm một lượng rất nhỏ
phấn hoa vào cơ thể.
-Mật ong rất tốt để làm bớt đau cuống họng, làm
sạch răng miệng, làm mau lành lở miệng, lở mép
nhờ có chất hydrogene peroxide.
-Mật ong làm mau lành các vết thương ngoài da,
có tính cách khử trùng và là hàng rào tốt để cản
sự xâm nhập của vi trùng vào các vết thương.
-Các nghiên cứu ở Ấn độ cho thấy bệnh nhân bị
phỏng mà được bôi bằng mật thì da mau lành hơn
là chữa với thuốc trị phỏng silver sulfadiazine.
Tổ
chức Y Tế Thế Giới khuyên người đi du lịch mắc
bệnh tiêu chẩy uống nhiều nước cam có pha mật
ong, một chút muối và một chút baking soda đề bù
lại số nước và khoáng chất mất đi.
E.
Haffejee and A. Moosa phổ biến kết quả nghiên
cứu trên British Medical Journal năm 1985 cũng
đồng ý rằng mật ong có thể rút ngắn thời gian bị
bệnh tiêu chẩy ở trẻ em.
-Mật ong rất tốt cho da: Thoa trên da, mật ong
làm da mịn, mềm hơn vì mật giữ độ ẩm cho da. Mật
làm bệnh trứng cá mau lành; bôi lên tóc, mật làm
tóc bóng mượt và mềm.
-Mật ong có một lượng khá cao chất chống oxy hóa
tốt tương đương như sinh tố C, nên có thể làm
chậm sự lão hóa và giảm nguy cơ ung thư.
Cơ
quan Kiểm Soát Bệnh Tật Hoa Kỳ lưu ý là không
nên cho trẻ em dưới một tuổi dùng mật ong vì cơ
thể các em chưa đủ sức chống lại loại vi khuẩn
gây bệnh trúng độc thực phẩm (clostridium
botulinum ), đôi khi có lẫn trong mật.
Kết
luận
Những con ong nhỏ bé nhưng với khả năng tinh xảo
do thiên nhiên ban cho đã tốn nhiều công sức để
tạo ra món thực phẩm ngon lành, bổ dưỡng và quý
giá để cho con người tận hưởng.
Nhưng dù tốt, mật ong cũng không phải là loại
thực phẩm có thể thay thế cho tất cả các thực
phẩm khác. Hơn nữa, nếu lạm dụng mật ong quá mức
thì chắc chắn cũng sẽ có những phản ứng bất lợi
cho cơ thể. Vì thế, cho dù sẵn có mật ong để
dùng, chúng ta cũng nên hạn chế ở một mức độ vừa
phải thì hợp lý hơn.
Bác
sĩ Nguyễn Ý Đức
|
Thứ Năm, 31 tháng 3, 2016
MẬT ONG
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét